I. Usunięcie istotnych błędów i luk normatywnych
1) Wprowadzenie możliwości odpowiedzialności karnej nieletniego za zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem
-usunięcie luki normatywnej będącej rezultatem nowelizacji Kodeksu karnego z 2005 r.
-dokonane poprzez uzupełnienie katalogu czynów, zawartego w art. 10 § 2 k.k., za które nieletni, który w chwili czynu ukończył 15 lat, może odpowiadać karnie.
2) Wprowadzenie przepisu określającego sposób łagodzenia kary 25 lat pozbawienia wolności (w ramach nadzwyczajnego złagodzenia kary)
-usunięcie luki normatywnej będącej rezultatem nowelizacji Kodeksu karnego z 2005 r.
-zgodnie z nowym rozwiązaniem, w wypadku gdy czyn zagrożony jest co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, stosując nadzwyczajne złagodzenie kary sąd będzie musiał orzec karę nie krótszą niż 8 lat pozbawienia wolności (od 8 do 15 lat).
II. Obrona Konieczna – obligatoryjne niepodleganie karze osoby odpierającej zamach, w sytuacji przekroczenia granic obrony koniecznej pod wpływem strachu lub wzburzenia
- obecnie: w takiej sytuacji sąd stosuje odstąpienie od wymierzenia kary, skutkuje to koniecznością przeprowadzenia całego postępowania, w tym sądowego, skierowania aktu oskarżenia przeciwko osobie broniącej się,
- konsekwencje: stygmatyzacja osoby, która przekroczyła granice obrony koniecznej, wydłużenie i podniesienie kosztów postępowania; odstąpienie od wymierzenia kary jest w sensie prawnym równoznaczne ze skazaniem (osoba, wobec której odstąpiono od wymierzenia kary, w rozumieniu prawa jest osobą skazaną za przestępstwo, a informacja o skazaniu podlega odnotowaniu w KRK),
- po wejściu zmian: niepodleganie karze, jako negatywna przesłanka procesu, uzasadniać będzie odmowę wszczęcia postępowania albo jego umorzenie,
- nie będzie aktu oskarżenia i postępowania sądowego oraz łączących się z tym kosztów i stygmatyzacji
- osoba broniąca się będzie osobą niekaraną.
III. Podwyższenie wysokości grzywien
1) nowelizacja podwyższa grzywny:
- samoistne oraz kumulatywne – do 540 stawek dziennych (obecnie – 360),
- akcesoryjne (orzekane obok kary pozbawienia wolności w zawieszeniu) – do 270 stawek (obecnie – 180),
- kumulatywna orzekana za przestępstwa gospodarcze – do 3000 stawek dziennych (obecnie – 2000).
2) tym samym możliwe będzie orzeczenia maksymalnie grzywien w kwocie:
- samoistna i kumulatywna – 1.080.000 zł (jeden milion osiemdziesiąt tysięcy) (obecnie – 720.000 zł),
- akcesoryjna – 540.000 zł (obecnie – 360.000 zł),
- kumulatywna orzekana za przestępstwa gospodarcze – 6.000.000 zł (sześć milionów) (obecnie – 4.000.000 zł).
IV. Podniesienie efektywności kary ograniczenia wolności
Zmiany polegają na:
- umożliwieniu wymierzenia kary ograniczenia wolności w wymiarze do 2 lat, zamiast kary pozbawienia wolności, w ramach instytucji tzw. kary zamiennej (obecnie – maksymalnie 1 rok);
- szerokim określenie kręgu podmiotów, w których może być przez skazanych wykonywana nieodpłatna kontrolowana praca na cele społeczne (nie tylko podmioty należące do samorządu lokalnego, ale także m.in. placówki pomocy społecznej oraz służby zdrowia oraz organizacje użyteczności publicznej);
- zniesieniu obciągającego podmiot zatrudniający obowiązku ubezpieczenia osób wykonujących wyznaczoną pracę od następstw nieszczęśliwych wypadków (koszty te zostaną pokryte przez Skarb Państwa);
- ograniczenie czynności sądu w zakresie organizowania oraz kontrolowania wykonania tej kary, i przekazanie w tym zakresie kompetencji zawodowemu kuratorowi sądowemu;
- ograniczenie biurokratycznych obowiązków obciągających podmiot zatrudniający, związanych z organizacją i dokumentowaniem pracy skazanego.
V. Wzmocnienie ochrony interesów pokrzywdzonego
1) znaczne rozszerzenie środka karnego w postaci nakładanego na sprawcę przestępstwa obowiązku naprawienia szkody (art. 46 k.k.)
- umożliwienie orzeczenia obowiązku w razie skazania za jakiekolwiek przestępstwo; obecnie - możliwe jedynie za 6 kategorii przestępstw: przeciwko życiu i zdrowiu, mieniu, obrotowi gospodarczemu, bezpieczeństwu w komunikacji, prawom pracownika oraz środowisku,
- umożliwienie orzeczenia również obowiązku zadośćuczynienia za krzywdę (a więc za szkodę o charakterze niematerialnym); obecnie - jedynie za szkodę materialną,
- umożliwienie orzeczenia przez sąd obowiązku również z urzędu, pomimo braku wniosku osoby uprawnionej (np. z powodu nieporadności lub zastraszenia przez sprawcę); obecnie – jedynie na wniosek pokrzywdzonego lub prokuratora.
2) umożliwienie pokrzywdzonemu umocowania w charakterze pełnomocnika również radcy prawnego (obecnie pełnomocnikiem osoby fizycznej może być jedynie adwokat – art. 88 k.p.k.).
- rozwiązanie zwiększy dostęp do profesjonalnej pomocy dla pokrzywdzonego i powinno skutkować obniżeniem cen pomocy prawnej.
VI. Poszerzenie możliwości stosowania warunkowego przedterminowego zwolnienia
- rozwiązanie polega na zniesieniu wymogu odbycia przez skazanego co najmniej 6 miesięcy kary (w wypadku recydywistów – 1 roku), jako przesłanki ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie
- obecne rozwiązanie jest krytykowane, jako niesłusznie pogarszające sytuację osób skazanych na krótkoterminowe kary pozbawienia wolności (do 6 miesięcy), które w ogóle nie mogą korzystać z warunkowego zwolnienia.
VII. Umożliwienie wymierzenia kary łącznej 25 lat pozbawienia wolności w sytuacji, gdy żadna z kar łączonych nie jest tak surowa
- rozwiązanie umożliwi wymierzenie kary łącznej 25 lat p.w., jeżeli suma kar łączonych wynosi 25 lat lub więcej, i co najmniej jedna z nich wynosi nie mniej niż 10 lat p.w.
-obecnie w takiej sytuacji maksymalny wymiar kary łącznej to 15 lat.
VIII. Wprowadzenie obligatoryjnej terapii sprawców zgwałcenia pedofilskiego oraz zgwałcenia kazirodczego
- sprawca takiego czynu popełnionego w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, po odbyciu kary pozbawienia wolności będzie obowiązkowo kierowany na ambulatoryjną terapię albo umieszczany w zakładzie zamkniętym, w celu przeprowadzenia takiej terapii;
- środek będzie stosowany bezterminowo (do momentu uchylenia lub istotnego zmniejszenia ryzyka powrotu skazanego do tego rodzaju przestępstwa),
- terapia będzie miała charakter farmakologiczny (leki obniżające popęd seksualny), będzie mogła być też wzmacniana psychoterapią,
- terapia farmakologiczna nie będzie stosowana w przypadku, gdy jej przeprowadzenie spowodowałoby poważne niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia skazanego,
- jeżeli skazany, wobec którego orzeczono środek w postaci leczenia ambulatoryjnego, będzie uchylał się od tego leczenia, niezwłocznie zostanie zatrzymany i osadzony w zakładzie zamkniętym.
IX. Zaostrzenie odpowiedzialności za zgwałcenie pedofilskie i kazirodcze
Rozwiązanie polega na wprowadzenie dwóch nowych typów zbrodni (kara od 3 do 15 lat p.w.):
- przestępstwa zgwałcenia osoby małoletniej poniżej 15 lat,
- przestępstwa zgwałcenia wstępnego, zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry (art. 197 § 3 k.k.).
X. Wprowadzenie nowych typów przestępstw przeciwko wolności, wolności seksualnej i obyczajności
1) kryminalizacja utrwalania wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, z użyciem w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu oraz rozpowszechniania wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody (art. 191a § 1 k.k.),
- przestępstwo w rozdziale Kodeksu karnego grupującym przestępstwa przeciwko wolności,
- usuwa lukę normatywną, stanowiącą rezultat rozwoju nowych technologii, w szczególności sieci telekomunikacyjnych (nieograniczona możliwość rozpowszechniania takich utrwalonych treści),
- tego rodzaju rozpowszechnianie obecnie jest niekaralne, pomimo oczywistej karygodności, i może być wykorzystywane do retorsji lub szantażu.
2) kryminalizacja dwóch postaci tzw. groomingu - czyli nawiązywania przez Internet (lub inną sieć) kontaktu z dzieckiem w celu jego seksualnego wykorzystania. Nowy art. 200a k.k. zawierał będzie dwa nowe typy przestępstw:
- znamiona pierwszego z nich wypełniał będzie sprawca, który w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 (zgwałcenie pedofilskie) lub art. 200 (obcowanie płciowe z małoletnim poniżej 15 lat), jak również produkowania lub utrwalania treści pornograficznych, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z nim,
- ten typ przestępstwa zagrożony będzie karą pozbawienia wolności do lat 3 (art. 200a § 1 k.k.);
- odpowiedzialności za drugi typ przestępstwa podlegać będzie sprawca, który za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej lub udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści pornograficznych, i zmierza do jej realizacji,
- ten typ przestępstwa zagrożony będzie karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 200a § 2 k.k.).
- wprowadzenie kryminalizacji groomingu pozwoli dostosować prawo polskie w tym zakresie do postanowień Konwencji z Lanzarote (Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych), przyjętej przez Polskę w dniu 25 października 2007 r. (dotychczas nie ratyfikowanej),
- efektywność zwalczania groomingu zostanie wzmocniona możliwością stosowania w odniesieniu do takich czynów kontroli operacyjnej (nowelizacja art. 19a ustawy o Policji).
3) kryminalizacja publicznego propagowania lub pochwalania zachowań o charakterze pedofilskim
- nowy art. 200b k.k. przewiduje za tego rodzaju przestępstwo karę grzywny, karę
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2,
- propozycja pochodziła z projektów poselskich (druk nr 1289 oraz nr 1465),
- propozycja w trakcie prac w Sejmie zyskała poparcie Rządu.
XI. Zmiany odnoszące się do problematyki zniesławienia
1) zniesieniu kary pozbawienia wolności za podstawowy typ przestępstwa zniesławienia;
2) obniżeniu do 1 roku kary pozbawienia wolności za kwalifikowany typ tego przestępstwa (zniesławienie dokonane za pomocą środków masowego komunikowania; obecnie – do 2 lat);
3) modyfikacji kontratypu dozwolonej krytyki, określonego w art. 213 § 2 k.k.)
- dla legalizacji zarzutu dotyczącego postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną wystarczająca będzie prawdziwość zarzutu,
- zmiana dostosowuje prawo do zakresowego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 maja 2008 r., sygn. akt SK 43/05.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz