Wesołych Świąt

Drodzy,

Życzymy Wam Świat radością i ciepłem oprószonych!

Z pozdrowieniami,
J&A

Orzeczenie interpretacyjne nie stanowi przesłanki do wznowienia postępowania

Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 17 grudnia 2009 r. (sygn. akt: III PZP 2/09)

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stwierdzające w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego, które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania przewidzianej w art. 401(1) k.p.c.

Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej.

Źródło: Sąd Najwyższy

Zasada prawa przy księgach wieczystych

Uchwała siedmiu sędziów SN z dnia 16 grudnia 2009 r. (sygn. akt: III CZP 80/09)

Sąd rozpoznając wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpływu. 

Sąd Najwyższy postanowił nadać uchwale moc zasady prawnej. 

Źródło: Sąd Najwyższy

Dziadek do orzechów

Muzyka barw... i Taniec dźwieków...

Uzasadnienie uchwały NSA w sprawie mocy wyroku TK i podstaw skargi kasacyjnej

Uchwała NSA z dnia 7 grudnia 2009 r. (sygn. akt I OPS 9/09)

 

W wyroku z dnia 13 marca 2007 r., sygn. K 8/07, (OTK-A 2007, nr 3, poz. 26), Trybunał Konstytucyjny formułując w istocie wskazówkę dla sądów, jak uwzględniać wyroki Trybunału w sprawach będących w toku, stwierdził m.in.: "Mimo że utrata mocy obowiązującej norm uznanych za niekonstytucyjne (derogacja, zmiana prawa w zakresie obowiązywania) następuje z datą ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw, to już sam fakt ogłoszenia wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego, nie jest pozbawiony prawnego znaczenia dla postępowań toczących się przed organami administracyjnymi lub sądami na tle przepisów dotkniętych niekonstytucyjnością. Już bowiem z momentem publicznego ogłoszenia wyroku (co jest zawsze wcześniejsze niż moment derogacji niekonstytucyjnego przepisu przez promulgację wyroku) następuje uchylenie domniemania konstytucyjności kontrolowanego przepisu. To powoduje, że organy stosujące przepisy uznane za niekonstytucyjne albo w okresie odroczenia wejścia w życie wyroku Trybunału (odroczenia derogacji przepisu w wyroku Trybunału), albo z uwagi na zasady intertemporalne, albo np. z uwagi na posiłkowanie się zasadą tempus regit actum (co jest charakterystyczne dla sądów administracyjnych), powinny uwzględniać fakt, że chodzi o przepisy pozbawione domniemania konstytucyjności. Sądy orzekają na podstawie procedur, w obrębie których toczy się postępowanie, i z wykorzystaniem instrumentów będących do ich dyspozycji oraz kompetencji im przysługujących. Okoliczność, że w tych ramach sądy mają zastosować przepisy, które obowiązywały w dacie zaistnienia zdarzeń przez nie ocenianych, ale następnie zostały uznane za niekonstytucyjne w wyroku Trybunału Konstytucyjnego i na skutek tego nie obowiązują w dacie orzekania, w zasadniczy sposób wpływa na swobodę sądów w zakresie dokonywania wykładni tych przepisów. (...) Tego rodzaju autonomia interpretacyjna przysługująca sądom znajduje zakotwiczenie w art. 8 Konstytucji i jest wyrazem bezpośredniego stosowania Konstytucji w drodze kierowania się wykładnią zgodną z Konstytucją."

 

Stwierdzić należy, iż przepis art. 190 ust. 1 w zw. z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP zawiera normę prawną nadającą się do bezpośredniego stosowania, bez rozwinięcia ustawowego, z którą nie pozostają w sprzeczności przepisy ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a wręcz ją uzupełniają w zakresie w jakim powstała luka co do sposobu postępowania sądu kasacyjnego w sytuacji wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego na etapie rozpoznawania skargi kasacyjnej nie zawierającej w podstawach jako zaskarżone w sprawie przepisów, co do których Trybunał usunął domniemanie ich konstytucyjności. Norma ta stanowi, że w toku postępowania sądy (w tym sądy administracyjne) związane są powszechną mocą obowiązującą orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, które są elementem kształtującym stan prawny oceniany przez sąd i określa kolejną, niewymienioną w ustawowych przepisach postępowania podstawę badania sprawy przez sąd drugiej instancji (kasacyjny). Na aprobatę, z punktu widzenia bezpośredniej skuteczności norm konstytucyjnych, nie zasługuje "argumentacja zmierzająca do wykazania, iż zaniechanie przez ustawodawcę przeniesienia do ustawy [powyższej] normy konstytucyjnej wyłącza możliwość jej stosowania przez sąd" (R. Batorowicz, J.P. Tarno, op. cit., s. 154).

 

A zatem w sytuacji, w której po wniesieniu skargi kasacyjnej przez stronę Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane zaskarżone orzeczenie, jeżeli niekonstytucyjny przepis nie został wskazany w podstawach kasacyjnych, Naczelny Sąd Administracyjny powinien zastosować bezpośrednio przepisy art. 190 ust. 1 i 4 Konstytucji RP i uwzględnić wyrok Trybunału nie będąc związanym treścią art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

 

Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

Zasada sukcesji w przypadku przekształceń spółek

Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 9 listopada 2009 r. (sygn. akt: I SA/Gl 342/09)

 

Zestawienie regulacji art. 93a z przepisem art. 93e Ordynacji podatkowej pozwala na wyprowadzenie wniosku, że pierwszy z wymienionych przepisów ustanawia, jako zasadę sukcesję uniwersalną praw i obowiązków podatkowych, która doznaje ograniczeń tylko w przypadkach, o których mowa w art. 93e. Oznacza to, że przewidziane przepisami prawa podatkowego prawa i obowiązki spółki przekształcanej nie przechodzą na spółkę przekształconą tylko wówczas, gdy wyjątek od zasady (tj. pełnej sukcesji) został przewidziany w odrębnych ustawach, umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umowach międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

 

W konsekwencji uznać należy, że spółka osobowa (np. komandytowo-akcyjna), powstała w wyniku przekształcenia spółki kapitalowej (np. akcyjnej), stosownie do art. 93a par. 2 pkt 1 lit. b) w zwiazku z art. 93a par. 1 ustawy Ordynacja podatkowa, bedzie uprawniona do skorygowania zeznania CIT-8 uprzednio złożonego przez spółkę kapitałową, przekształconą następnie w spółkę osobową prawa handlowego.

 

Źródlo: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych

 

 

Wysokość wynagrodzenia dobrem osobistym

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z dnia 16 lipca 1993 r. (sygn. akt: I PZP 28/93)

Ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę może stanowić naruszenie dobra osobistego w rozumieniu art. 23 i 24 kodeksu cywilnego.

Podstawy skargi kasacyjnej cz. IV

8. Zdanie odrębne s. NSA Juliusza Antosika

Uważam, że sentencja uchwały nie rozstrzyga żadnych wątpliwości. Jest
przecież oczywiste, że sąd kasacyjny jest obowiązany odnieść się do
wszystkich zarzutów skargi kasacyjnej. Natomiast rzeczywiste
rozbieżności w orzecznictwie NSA dotyczyły nie tego, czy należy
odnosić się do wszystkich zarzutów skargi kasacyjnej, ale
prawidłowości formułowania podstaw kasacyjnych i to wyłącznie tych,
które dotyczą przepisów postępowania (art. 174 pkt 2 p.p.s.a.). Wynika
to wyraźnie tak z uzasadnienia wniosku Prezesa NSA o podjęcie uchwały,
jak i z uzasadnienia uchwały. Dlatego uprawnione jest stwierdzenie, że
występuje zasadnicza rozbieżność między sentencją uchwały a jej
uzasadnieniem.

Uważam zatem, że sentencja uchwały powinna ograniczać się do
rozstrzygnięcia wątpliwości dotyczących formułowania podstaw
kasacyjnych, o których mowa w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., np. przez
sformułowanie wprost, że prawidłowo sformułowaną jest podstawa
kasacyjna określona jako naruszenie przepisów postępowania
administracyjnego, jeśli nawet nie zostały powiązane z przepisami
postępowania sądowoadministracyjnego (lub że w takim wypadku nie jest
to prawidłowo sformułowana podstawa kasacyjna). Dopiero taka treść
sentencji uchwały odzwierciedla rzeczywiste wątpliwości, jakie zostały
przedstawione w uzasadnieniu wniosku Prezesa NSA, a także wynikają z
uzasadnienia uchwały.

9. Zdanie odrębne s. NSA Grzegorza Borkowskiego

Dla nikogo z sędziów biorących udział w podjęciu uchwały nie było
tajemnicą, że pozostaje ona w związku z postępowaniem, jakie toczy się
przed Trybunałem Konstytucyjnym na skutek wniesionej skargi
konstytucyjnej. Powtarza się zatem sytuacja, w której doszło do
wydania wspomnianego w uzasadnieniu uchwały wyroku składu siedmiu
sędziów z dnia 16.1.2006 r. I OPS 4/05. Teza tego wyroku - nie
pozostająca w związku z zarzutami skargi kasacyjnej (por. Z. Kmieciak
- glosa publ. PiP nr 9/06 s. 124 i nast.) wprowadziła w błąd Trybunał
Konstytucyjny co do sposobu odczytania treści art. 174 pkt 2 p.p.s.a.
przez składy orzekające NSA. Wynika to wprost z uzasadnienia wyroku TK
z 20.9.2006 r. sygn. akt SK 63/05 - także przywołanego w uzasadnieniu
uchwały.

Uważam, że nie należało podejmować uchwały, przed zajęciem stanowiska
przez Trybunał Konstytucyjny. Jest ono ze wszech miar pożądane, jako
że określenie podstaw kasacyjnych poprzez skopiowanie rozwiązania
przyjętego w procedurze cywilnej (art. 3931 k.p.c. w ówczesnym
brzmieniu) od początku budziło zastrzeżenia. Jeżeli uchwała, tak jak
poprzednio wyrok składu siedmiu sędziów, miałaby wpływać na treść
orzeczenia TK to ten podtekst przemawia przeciwko podjęciu uchwały w
tym momencie. Podniesione w uzasadnieniu wniosku wątpliwości
interpretacyjne istnieją od kilku lat. Jestem zdania, że ich
rozwiązanie powinno nastąpić w drodze nowelizacji przepisu a nie
poprzez wykładnię, która w mojej ocenie ma charakter prawotwórczy.
Sprawowana przez NSA kasacyjna kontrola orzeczeń może przekształcić
się, w omawianych w uchwale przypadkach w kontrolę o charakterze
apelacyjnym.

W przyjętym brzmieniu sentencja uchwały niczego nie wyjaśnia i bez
zapoznania się z odpowiednimi fragmentami jej uzasadnienia nie wiadomo
o co w ogóle w tej sprawie chodzi.

Uzasadnienie uchwały porusza tyle zagadnień, niekiedy luźno tylko
związanych z rozpatrywaną kwestią, że niezmiernie trudno jest
wyodrębnić argumenty odnoszące się do samego art. 174 pkt 2 p.p.s.a.
Najistotniejsze, moim zdaniem są te, które oparto o reguły wykładni
systemowej wewnętrznej. Jednakże wyprowadzone za jej pomocą wnioski
oparto na błędnym założeniu (s. 20). "... ustawodawca zawsze bliżej
określa w przepisach p.p.s.a. o jakie postępowanie chodzi
(administracyjne czy sądowe) jeżeli ogranicza stosowanie danej
instytucji proceduralnej do jednego z nich to nie ulega wątpliwości
(podkr. moje), że wskazana w art. 174 pkt 2 podstawa kasacyjna odnosi
się do naruszenia obu tych postępowań..." Według mnie, jest akurat
odwrotnie. Skoro art. 1 tej ustawy stanowi, że p.p.s.a. normuje
postępowanie sądowe... to ilekroć jest mowa w kolejnych przepisach o
postępowaniu bez określenia jego rodzaju może chodzić tylko o
postępowanie sądowe.

Wyprowadzone z zasad konstytucyjnych i wsparte orzeczeniami TK wywody
dotyczące orzekania w drugiej instancji sądowej mogłyby stanowić
uzasadnienie do projektu zmiany art. 174 pkt 2. Wykładnia operatywna,
a o taką chodzi w tej sprawie, nie może prowadzić do naprawienia
błędów prawodawcy. W takim bowiem przypadku nie mamy już do czynienia
z wyjaśnieniem treści przepisu lecz z prawotwórstwem sędziowskim. Tak
też odbieram niniejszą uchwałę, która stanowi swoistą protezę
podpierającą wadliwy - bądź tylko nie odpowiadający konstytucyjnym
wymogom a także oczekiwaniom stron - przepis.

Uważam również, że wyjaśniając przepis prawny, na podstawie art. 15 §
1 pkt 2 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny nie powinien - bo nie
leży to w jego kompetencji - wypowiadać się co do zgodności podstawy
kasacyjnej z "istotą sądownictwa administracyjnego" określoną w art.
184 Konstytucji RP (s. 8), a także "z zasadami wynikającymi z art. 78
w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji (s. 12).

Nie mogę zaaprobować uchwały, która w sposób zasadniczy podważa
przeważającą do tej pory i w mojej ocenie prawidłową linię
orzecznictwa.


10. Zdanie odrębne s. NSA Bogusława Gruszczyńskiego

Uważam, że wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w
rozpatrywanej sprawie nie spełniał przesłanek wymienionych w art. 36 §
1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów
administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.). W orzecznictwie
sądów administracyjnych nigdy nie kwestionowano, że Naczelny Sąd
Administracyjny ma obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów
podanych w przytoczonych podstawach kasacyjnych.

Okoliczności powołane w uzasadnieniu wniosku Prezesa NSA wskazują, że
rozbieżność orzecznictwa dotyczyła innej kwestii. Należało postawić
pytanie: "Czy przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego lub
Ordynacji podatkowej mogą stanowić samodzielną podstawę skargi
kasacyjnej, wymienioną w art. 174 pkt 2 p.p.s.a.?" Właśnie na to
pytanie odpowiada w istocie uzasadnienie uchwały Naczelnego Sądu
Administracyjnego, do której zgłaszam zdanie odrębne. Zachodzi więc
sprzeczność między rozstrzygnięciem uchwały, a jej uzasadnieniem.

Nie zgadzając się z uzasadnieniem uchwały, zauważam, że przepisy
Kodeksu postępowania administracyjnego lub Ordynacji podatkowej nie
mogą stanowić samodzielnej podstawy kasacyjnej. Zarzucenie w skardze
kasacyjnej sądowi, że naruszył powołany przykładowo art. 188 Ordynacji
podatkowej jest tak samo pozbawione sensu, jak postawienie
policjantowi, który nie zatrzymał jadącego z nadmierną prędkością
kierowcy, zarzutu naruszenia zasad kodeksu drogowego.

11. Zdanie odrębne s. NSA Joanny Runge-Lissowskiej

Należy udzielić odpowiedzi na pytanie i że odpowiedź ta powinna być
twierdząca. Nie mogę jednak zgodzić się z uzasadnieniem - zresztą
znakomitym - odpowiedzi na pytanie. Jest ono skierowane na kwestie nie
wynikające z niego. Zawiera bowiem odpowiedź nie na zadane pytanie,
ale na takie, które w istocie w nim zostały postawione.

Pytanie dotyczyło obowiązku jaki spoczywa na Naczelnym Sądzie
Administracyjnym przy rozpoznaniu skargi kasacyjnej. Natomiast
uzasadnienie odpowiedzi, problemu obowiązku dotyka tylko pobieżnie.
Jego ideą przewodnią stało się bowiem udowodnienie, że przepisy
Kodeksu postępowania administracyjnego są tymi, o których mowa w art.
174 pkt 2 P.p.s.a., a tym samym takie rozumienie i stosowanie przez
Naczelny Sąd Administracyjny tego przepisu powoduje, że jest on
konstytucyjny.

Po pierwsze uzasadnienie odpowiedzi na przedstawione pytanie zostało
przedstawione w kwestii z pytania niewynikającej, uzasadnia bowiem
tezy stanowiące odpowiedź na postawione w nim dopiero pytania, po
drugie rozwiązanie kwestii podstaw skargi kasacyjnej powinno nastąpić
poprzez nowelizację art. 174 P.p.s.a., tak aby przepis ten precyzyjnie
wskazywał te podstawy, obejmując prawo materialne, K.p.a. i P.p.s.a. i
z tych przyczyn zmuszona byłam zgłosić zdanie odrębne do uzasadnienia
uchwały.

Pełna treść uchwały pełnego składu NSA

Postępowanie dyscyplinarne przeciwko adwokatowi

TK: dyscyplinarka adwokata bez dochodzenia niekonstytucyjna: "

Możliwość wszczynania z polecenia ministra sprawiedliwości postępowania przeciwko adwokatowi przed sądem dyscyplinarnym bez uprzedniego dochodzenia jest niezgodna z konstytucją - orzekł dziś Trybunał Konstytucyjny. TK rozpoznawał zgodność z ustawą zasadniczą zapisów Prawa o adwokaturze wprowadzonych na mocy nowelizacji z 2007 r.

Tajemnica państwowa w Trybunale

Co jest, a co nie jest, tajemnicą państwową: "Przepis o odpowiedzialności karnej dla osoby, która ujawnia bądź wykorzystuje informacje stanowiące tajemnicę państwową, trafił do Trybunału Konstytucyjnego."

Policjant z HIV nie trafi na bruk

Wyrok TK z dnia 23 listopada 2009 r. (sygn. akt: P 61/08): "Policjant, który jest nosicielem HIV, nie może być automatycznie zwalniany ze służby po stwierdzeniu obecności tego wirusa."

OC Prokurator

Prokuratorzy obawiają się roszczeń: "Coraz więcej prokuratorów wykupuje polisy odpowiedzialności cywilnej. To efekt wejścia w życie nowych przepisów odszkodowawczych określonych w ustawie o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (DzU nr 61, poz. 498), która zaczęła obowiązywać od 1 maja 2009 r."

Rozszerzenie kręgu podmiotów zwolnionych z opłat abonamentowych zgodne z konstytucją

Wyrok TK z dnia 4 listopada 2009 r. (sygn. akt: Kp 1/08)

Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie rozpoznał wniosek Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej dotyczący abonamentu radiowo-telewizyjnego:

Realizacja misji publicznej przez media publiczne jest niemożliwa bez
zapewnienia odpowiednich nakładów finansowych pochodzących ze środków
publicznych. Jednakże to do ustawodawcy należy wybór formy
finansowania, jego wysokości i szczegółowych zasad. Jako formę
finansowania misji publicznej, w granicach przysługującej mu swobody,
ustawodawca wybrał abonament. Jednocześnie postanowił zwolnić część
podmiotów z powszechnego obowiązku opłacania abonamentu. Ustawa
zmieniająca rozszerza aktualny krąg zwolnień zawarty w art. 4 ustawy o
opłatach abonamentowych. Takie działanie ustawodawcy jest jego
uprawnionym działaniem, a zatem nie narusza wynikającej z art. 2
konstytucji zasady bezpieczeństwa prawnego.

Sygnały Prawne nr 164 / 18 listopada 2009 r.

Wadliwy wniosek dłużnika niekoniecznie do zwrotu

Wyrok TK z dnia 12 maja i z dnia 10 listopada 2009 r. (sygn. akt: P 88/08)

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo
upadłościowe i naprawcze, wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości
nieodpowiadający wymogom określonym w ustawie lub nienależycie
opłacony zwraca się bez wzywania o uzupełnienie lub opłacenie wniosku.

Zdaniem Trybunału w stosunku do dłużnika nie korzystającego z fachowej
pomocy prawnej bezwarunkowy zwrot wniosku dotkniętego jakimikolwiek
brakami stanowi sankcję nieproporcjonalną do efektów, jakim miała
służyć. Rygoryzm przewidziany przez ustawodawcę jest niedopuszczalny,
gdy strona działa sama, bez pomocy profesjonalnego pełnomocnika.

Sygnały Prawne nr 164 / 18 listopada 2009 r.

Transakcja squeeze out nie podlega PCC

Wyroku NSA z dnia 28 października 2009 r. (sygn. akt: II FSK 870/08): "Przymusowy wykup akcji zwany squeeze out i uregulowany w art. 418 kodeksu spółek handlowych nie jest umową sprzedaży. Wobec tego nie podlega PCC."

Przekształcenie nie chroni przed długami

Wyrok SN o sygn. akt: I CSK 154/09: "Po przekształceniu spółki osobowej w kapitałową wspólnicy jeszcze przez trzy lata odpowiadają za jej długi solidarnie z nowo powstałą spółką."

Badanie konstytucyjności wtórnego prawa UE

Czy można badać konstytucyjność dyrektyw: "Ciekawe, co uczyniłby Trybunał Konstytucyjny, gdyby wpłynął do niego wniosek o zbadanie zgodności z naszą konstytucją unijnej dyrektywy. Czy uznałby się za niekompetentny, czy sprawę merytorycznie rozstrzygnął – zastanawia się profesor prawa Uniwersytetu Warszawskiego, Piotr Winczorek."

O przyszłości adwokatury

Czyż nie dobija się adwokatury?: "Dlaczego samorząd adwokacki powinien mieć prawo weryfikowania kandydatów do tego zawodu – pisze adwokat, członek Komisji ds. Szkolenia Aplikantów Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie"

Planowane zmiany procedury cywilnej

Zmiany na szkodę klienta: "Planowane rozwiązania grożą złamaniem tajemnicy adwokackiej i nakładają na sądy obowiązki należące do samorządu – uważa adwokat, przewodniczący Komisji ds. Prac Parlamentarnych Naczelnej Rady Adwokackiej"

Projekt nowelizacji ustawy o doradcach podatkowych

Ułatwienia dla doradców podatkowych: "Doradcy podatkowi będą mogli wykonywać zawód w spółce komandytowo-akcyjnej. Uzyskają także prawo do prowadzenia innej działalności gospodarczej"

Sąd także dla bezdomnych

Adres zamieszkania a prawo do sądu: "W październiku 2009 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka ogłosił wyrok w sprawie Nowiński przeciwko Polsce (25924/06). Uznał, że zastosowana przez polskie sądy wykładnia przepisów procedury cywilnej stanowiła naruszenie prawa dostępu do sądu."

Pozwy zbiorowe prawniczym eldorado?

Pozwy zbiorowe w Polsce: "Nowa instytucja może zmienić nie tylko system wymiaru sprawiedliwości, ale także rynek usług prawniczych, dając kancelariom szansę na dodatkowe zarobki."

Odszkodowania za opóźnienia samolotów

Wyrok ETS z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie C-402/07 Sturgeon i
inni przeciwko Condor Flugdienst GmbH

The Court (Fourth Chamber) hereby rules:

1. Articles 2(l), 5 and 6 of Regulation (EC) No 261/2004 of the
European Parliament and of the Council of 11 February 2004
establishing common rules on compensation and assistance to passengers
in the event of denied boarding and of cancellation or long delay of
flights, and repealing Regulation (EEC) No 295/91, must be interpreted
as meaning that a flight which is delayed, irrespective of the
duration of the delay, even if it is long, cannot be regarded as
cancelled where the flight is operated in accordance with the air
carrier's original planning.

2. Articles 5, 6 and 7 of Regulation No 261/2004 must be
interpreted as meaning that passengers whose flights are delayed may
be treated, for the purposes of the application of the right to
compensation, as passengers whose flights are cancelled and they may
thus rely on the right to compensation laid down in Article 7 of the
regulation where they suffer, on account of a flight delay, a loss of
time equal to or in excess of three hours, that is, where they reach
their final destination three hours or more after the arrival time
originally scheduled by the air carrier. Such a delay does not,
however, entitle passengers to compensation if the air carrier can
prove that the long delay was caused by extraordinary circumstances
which could not have been avoided even if all reasonable measures had
been taken, namely circumstances beyond the actual control of the air
carrier.

3. Article 5(3) of Regulation No 261/2004 must be interpreted as
meaning that a technical problem in an aircraft which leads to the
cancellation or delay of a flight is not covered by the concept of
'extraordinary circumstances' within the meaning of that provision,
unless that problem stems from events which, by their nature or
origin, are not inherent in the normal exercise of the activity of the
air carrier concerned and are beyond its actual control.

http://curia.europa.eu/jurisp/cgi-bin/form.pl?lang=EN&Submit=rechercher&numaff=C-402/07

Uprawnienia doradcy podatkowego w postępowaniu egzekucyjnym

Uchwała NSA z dnia 29 czerwca 2009 r. (syg. akt: I FPS 1/09)

W świetle art. 35 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153 poz. 1270
ze zm.) w zw. z art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 roku o
doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2008 r. Nr 73 poz. 443) doradca
podatkowy uprawniony jest do występowania w charakterze pełnomocnika w
postępowaniu przed sądami administracyjnymi w sprawach skarg na
postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym, na które służy
zażalenie.

Zgodnie z art 41 ust. 2 ustawy o doradztwie podatkowym doradca ma
prawo występować w sprawach: (i) dotyczących obowiązku podatkowego
(pojęcie bardzo szeroko rozumiane w orzecznictwie), (ii) których
przedmiotem są rozstrzygnięcia, które mogą być zaskarżane, a tym
bardziej na rozstrzygnięcia, na które służy zażalenie.

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/D463B0FBB6

Wikipedia to forum publiczne

Wikipedia to forum publiczne: "Wikipedia nie naruszyła dóbr osobistych internauty, który poczuł się obrażony wpisem na swój temat"

Prawa autorskie w serwisach społecznościowych

Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 marca 2009 r. (sygn. akt: II SA/Wa
1495/08) w zw. z postanowieniem NSA z dnia 24 czerwca 2009 r. (I OSK
667/09)

Warto także wskazać, iż w motywie 12 dyrektywy 96/45WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 25 października 1995 r. w sprawie ochrony
osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego
przepływu tych danych (Dz. U. UE. L. 95. 281. 31 ze zm.) położono
nacisk na ochronę całości danych dotyczących danej osoby, a więc i
informacji dotyczących jej przeszłości. Natomiast w motywie dyrektywy
26 stwierdzono, że zasady ochrony danych muszą odnosić się do
wszelkich informacji dotyczących zidentyfikowanych lub możliwych do
zidentyfikowania osób. W celu ustalenia, czy daną osobę można
zidentyfikować, należy wziąć pod uwagę wszystkie sposoby, jakimi może
posłużyć się administrator danych lub inna osoba w celu
zidentyfikowania owej osoby. Zasady ochrony danych nie mają
zastosowania do danych, którym nadano anonimowy charakter w taki
sposób, że podmiot danych nie będzie mógł być zidentyfikowany.
Zidentyfikowanie danej osoby dotyczy więc także przeszłych informacji
o określonym człowieku, przez które to informacje można zdobyć wiedzę
o jego tożsamości. Należy więc uznać, że prawo europejskie rozumie
ochronę danych osobowych także jako ochronę wszystkich faktów
dotyczących przeszłości określonego człowieka.

Należy zatem przyjąć, iż zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 uodo o tym,
czy mamy do czynienia z danymi osobowymi, decydują nie tylko
wiadomości dotyczące aktualnej sytuacji osoby fizycznej, ale także
informacje odnoszące się do tego co robiła i kim była w przeszłości.
Oznacza to, że również takie dane podlegają ochronie przewidzianej w
ustawie o ochronie danych osobowych.

Należy także podnieść, że w rozpatrywanej sprawie na portalu
internetowym [...] ujawniono wizerunek oraz imię i nazwisko
skarżącego. Są to bez wątpienia dane osobowe, które podlegają ochronie
z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., bowiem na ich podstawie można
zidentyfikować osobę.

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/B7B03BE6DD

Abonament na adwokata

Adwokat z abonamentu poradzi i zastąpi klienta przed sądem: "Na polski rynek powoli wchodzi nowa forma biznesu prawniczego: świadczenie usług prawnika w zamian za zryczałtowaną miesięczną opłatę"

Wynagrodzenie za roboty budowlane tak jak za dzieło

Orzeczenie, z którym nie można się zgodzić: "Regulacja umowy o roboty budowlane w kodeksie cywilnym jest niewystarczająca – twierdzą aplikantka radcowska w Kancelarii Podatkowej Jeschke Rentflejsz Dasiewicz oraz aplikant radcowski i doktorant w Katedrze Prawa Handlowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego"

Dziesięć lat na wyrównanie aportu

Uchwała SN z dnia 29 września 2009 r. (sygn. akt: III CZP 61/09): "Jeśli przedmiot wniesiony aportem miał wady, spółka może się domagać wyrównania różnicy między jego wartością aportu a wartością zbywczą"

Korekta po likwidacji

Firmy nie ma, ale VAT można poprawić: "Osoba, która nie jest już przedsiębiorcą, ma prawo skorygować deklaracje za okres, gdy prowadziła firmę. Tak wynika z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 listopada 2009 r. (III SA/Wa 852/09)."

Zawód: In-house Lawyer

Prawnik z korporacji musi się znać na biznesie: "Od firmowych radców prawnych wymaga się m.in. szybkiej analizy ryzyka prawnego i umiejętności przekucia prawa na konkretny projekt"

Czyją własnością jest jezioro?

Jezioro jest własnością państwa: "Grunty pokryte wodami płynącymi, z wyjątkiem rowów, stały się – w granicach określonych liniami brzegów – własnością państwa. Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. III CZP 69/09 uznał, że przepis ten stanowi podstawę wpisu do księgi wieczystej praw własności na rzecz Skarbu Państwa, bez stwierdzania tego prawa orzeczeniem sądu. Orzeczenie będzie konieczne, jeśli zajdzie potrzeba uzgodnienia stanu prawnego księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym"

Opłaty półkowe nielegalne

Wyrok SN - III CZP 58/09: "Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r., Nr 153, poz. 1503 ze zm.) strona może - niezależnie od innych roszczeń wynikających z umowy - dochodzić zwrotu bezpodstawnie uzyskanych korzyści z tytułu pobrania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży..."

Gwarancja jakości

Gwarancja jakości to druga szansa: "Klienci mylą zasady odpowiedzialności
z tytułu gwarancji oraz z tytułu niezgodności towaru
z umową. Nie umieją z nich korzystać, są zwodzeni
i przez to rezygnują
z egzekwowania swoich konsumenckich uprawnień"

Prawa konsumenta w zakresie reklamacji

Jak konsument może walczyć o swoje prawa: "Skuteczność reklamacji towaru zależy nie tylko od rodzaju transakcji i momentu wykrycia wady, ale także od świadomości prawnej klienta"

Handel równoległy lekami

Leki: Przyganiał kocioł garnkowi: "Powodem braku wielu leków w aptekach nie jest eksport równoległy, lecz stosowane przez firmy farmaceutyczne środki mające na celu jego zwalczanie – przekonuje ekspert w dziedzinie prawa farmaceutycznego"

"Certyfikaty energetyczne też na rynku wtórnym"

"Certyfikaty energetyczne też na rynku wtórnym": "

Trzy pytania do PIOTRA PAWLAKA, dyrektora zarządzającego BuildDesk Polska - Również w przypadku wynajmu budynku, lokalu mieszkalnego lub części budynku (stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową) wynajmujący będzie miał obowiązek udostępnić najemcy świadectwo charakterystyki energetycznej.

"

Plany nowelizacji prawa prasowego

Blogi i prywatne strony nie będą prasą: "

Blogi, prywatne strony i serwisy społecznościowe nie będą uznawane za 'prasę' - wynika z kolejnego projektu nowelizacji Prawa prasowego. To rozwiązuje problem ich ewentualnej rejestracji. Wygląda na to, że wysłuchano obaw internautów, choć sam sposób opublikowania projektu wskazuje na to, że Ministerstwo nie chce ułatwiać zapoznania się ze zmianami.

"

Wyrok interpretacyjny TK również pozwala wznowić postępowanie

Postanowienie SN z dnia 11 marca 2009 r. (sygn. akt: II UZ 2/2009)

Art. 401[1] kodeksu postępowania cywilnego przewiduje możliwość
wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym
orzeczeniem. Jest to możliwe, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane
orzeczenie.

http://www.rp.pl/artykul/334457,384602.html

Naruszanie przez Polskę prawa wspólnotowego

Spóźnione implementacje w Polsce: "Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał 29 października 2009 r na wniosek Komisji Europejskiej wyrok, w którym stwierdził, że Polska nie implementowała na czas dyrektywy w sprawie reasekuracji."

Termin wniesienia skargi do WSA za pośrednictwem organu podatkowego

Postanowienie WSA w Gliwicach z dnia 19 października 2009 r. (sygn.
akt: I SA/Gl 522/09)

Wobec wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w
Gliwicach bez pośrednictwa organu odwoławczego koniecznym stało się
jej przekazanie według właściwości organowi odwoławczemu. Jednakże w
przypadku wniesienia skargi bezpośrednio do sądu administracyjnego, o
zachowaniu terminu do jej wniesienia decyduje data nadania skargi
przez sąd pod adresem właściwego organu administracji publicznej.

http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/12958E21CD

Podstawy prawne skargi kasacyjnej

"Na posiedzeniu w dniu 26 października 2009 r. - po raz pierwszy w
historii sądownictwa administracyjnego - NSA w pełnym składzie (tj. w
składzie 85 sędziów) podejmował uchwałę wyjaśniającą zagadnienie
prawne.

Na wniosek Prezesa NSA Sąd przystąpił do rozstrzygnięcia kwestii:

"Czy na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 183 § 1 ustawy z dnia
30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) wskazanie podstaw
kasacyjnych, rozumiane jako wymienienie przepisów, które - zdaniem
wnoszącego skargę kasacyjną - zostały naruszone przez wojewódzki sąd
administracyjny, nakłada na Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznający
ten środek odwoławczy obowiązek odniesienia się do wszystkich zarzutów
podanych w przytoczonych podstawach kasacyjnych?".

"Uchwała stwierdza, że rozpatrując skargę kasacyjną opartą na takich
właśnie podstawach, NSA ma obowiązek odniesienia się do wszystkich
zarzutów podanych w przytoczonych podstawach kasacyjnych. Musi więc
badać ewentualne naruszenie przepisów stosowanych zarówno przez sąd I
instancji, jak i przez organy administracji, a ocenianych przez sąd."

Źródło: SYGNAŁY PRAWNE z dnia 28 października 2009 r. nr 162.

Reprezentacja zarządu w sporze

Uchwała SN z dnia 22 października 2009 r. (sygn. akt: III CZP 63/09)

Zarząd spółki z o.o. nie może działać za spółkę w sporze o uchylenie
uchwały zgromadzenia wspólników wytoczonym przez wspólnika, będącego
jednocześnie członkiem zarządu pozwanej spółki.

http://www.sn.pl

Zasiedzenie służebności przez przedsiębiorstwa państwowe

Uchwała SN z dnia 22 października 2009 r. (sygn. akt: III CZP 70/09)

Korzystanie przez przedsiębiorstwo państwowe z nieruchomości w sposób
odpowiadający treści służebności gruntowej, prowadzące do zasiedzenia
służebności gruntowej przed dniem 1 lutego 1989 r., stanowiło podstawę
do nabycia tej służebności przez Skarb Państwa.

http://www.sn.pl

Ograniczenie przesłanek wznowienia postępowania w sprawach gospodarczych sprzeczne z Konstytucją

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 października 2009 r. (sygn.
akt: SK 6/09)

Art. 479(22) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania
cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), w zakresie, w jakim odnosi
się do skargi o wznowienie postępowania opartej na podstawie art.
401(1) Kodeksu postępowania cywilnego, jest niezgodny z art. 190 ust.
4 w związku z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

http://www.trybunal.gov.pl

Wymuszone klauzule nie wiążą konsumenta

Wyrok ETS w sprawie o sygn. akt C-40/08: "

Sąd rozpoznający wniosek o wszczęcie egzekucji wyroku sądu polubownego powinien z urzędu ocenić legalność zapisu na sąd polubowny w umowie przedsiębiorcy z konsumentem.

"

Pranie brudnych pieniędzy

Więcej osób poinformuje o praniu pieniędzy: "Od piątku 23 października 2009 r. poszerzy się katalog uczestników obrotu finansowego, którzy muszą rejestrować określone transakcje i umowy oraz powiadamiać skarbówkę"

‎‏‎‎‎‎‎‎‏‏‏‏‎‎‏‎‎‎‏‎‎‏‎‎‎‏‏‏‏‏‏‏‏‏‎‏‎‏‎‎‏‎‎‏‎‎‏‎‎‏‏‏‎‎‏‎‎‎‏‏‎‎‏‎‏‏‎‎‏‏‎‏‏‎‎‎‏‎‏‏‏‎‎‏‏‏‎‏‏‎‎Spadki - scheda i zachowek‎‏‎‎‏‎

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 stycznia 2009 r. (sygn.
akt: I ACa 445/2009)

Nieważne, jak nazywa się przysporzenie majątkowe dokonane przez
spadkodawcę. Jeżeli zmniejsza wartość schedy, zostanie wzięte do
rozliczeń o zachowek.

http://www.sn.pl/

Zmiana miejsca zamieszkania‎‏‎‎‏‎

Postanowienie SN z dnia 30 września 2009 r. (sygn. akt: I KZP 16/09)

Skoro ustawodawca w art. 139 § 1 k.p.k. wiąże "negatywne" skutki z
faktem niezawiadomienia organu prowadzącego proces karny o zmianie
adresu miejsca zamieszkania lub pobytu (analogicznie adresu
elektronicznego), to skutki takie mogą zaistnieć tylko wówczas, gdy
brak zawiadomienia o zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu był
wynikiem swobodnej decyzji strony, tj. wtedy gdy strona mogła dokonać
takiego zawiadomienia, ale tego nie uczyniła.

http://www.sn.pl/

Klauzule niedozwolone na SGH

Prezes UOKiK nałożyła na Szkołę Główną Handlową w Warszawie karę ponad
270 tys. zł za stosowanie klauzul niedozwolonych oraz nieinformowanie
konsumentów o istotnych warunkach umowy. Analiza umów stosowanych
przez SGH doprowadziła do zakwestionowania przez Prezesa UOKiK kilku
postanowień wpisanych do rejestru klauzul niedozwolonych. Dotyczyły
one sposobu informowania studentów o wysokości opłat za naukę oraz
opłat administracyjnych. Zgodnie z treścią klauzul są one ogłaszane w
tabeli opłat ustalanej na każdy rok akademicki zarządzeniem rektora
uczelni. Warunkiem koniecznym do związania studenta treścią umowy
przygotowaną przez uczelnię jest jej doręczenie. W ocenie Urzędu
podanie informacji o wysokości opłat przez wydanie zarządzenia rektora
nie stanowi gwarancji, że ta informacja dotrze do studentów. Taka
sytuacja może m.in. powodować negatywne skutki w postaci zadłużenia z
powodu braku wiedzy o ich podwyżce. Obowiązek doręczenia dotyczy
zarówno pierwotnego wzorca jak i każdego innego, w którym uczelnia
wprowadza zmianę do już obowiązującej umowy. Zdaniem UOKiK przyjęty
przez uczelnię sposób powiadamiania nie gwarantuje studentom rzetelnej
informacji o zmianach w opłatach, które powinni ponosić.

Z analizy wzorców umownych stosowanych przez SGH wynika również, że
uczelnia nie precyzuje warunków odpłatności za studia. Stosowane umowy
zobowiązują jedynie studentów do terminowego regulowania płatności,
jednak nie określają ich zakresu, wysokości ani terminów ich
uiszczania. Odsyłają w tym zakresie do tabeli opłat. Natomiast,
zgodnie z prawem, umowa studenta z uczelnią powinna określać warunki
odpłatności za studia.

Źródło: Sygnały Prawne z dnia 7 października 2009 r.

Sprzedaż firmy i urlop

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2009 r. (sygn. akt: II UK 309/2008)

W razie przejścia części lub całości zakładu pracy na nowego
pracodawcę w trybie art. 23[1] k.p., przejęci zostają wszyscy
zatrudnieni tam pracownicy, tj. także pracownice przebywające na
urlopach wychowawczych. Dotychczasowy stosunek pracy wraz z prawem do
udzielonego pracownikowi wówczas urlopu wychowawczego pozostawał
nienaruszalny, bo nie nastąpiła likwidacja firmy, ale jej sprzedaż.

http://www.sn.pl

Wykładnia prawa

Wyrok SN z dnia 8 stycznia 1993 r. (sygn. akt: III ARN 84/92)

Wykładnia gramatyczno-słownikowa jest tylko jednym z przyjmowanych
powszechnie w rozumowaniu prawniczym sposobów wykładni, a wnioski z
niej płynące mogą być również często mylące i prowadzić do
merytorycznie błędnych, niezgodnych z rzeczywistymi intencjami
ustawodawcy, a w końcu również do niesprawiedliwych i krzywdzących
stronę procesu rezultatów. Dlatego też musi być ona uzupełniana
wnioskami płynącymi z zastosowania innych rodzajów wykładni:
historycznej, systemowej, funkcjonalnej, logicznej, a wreszcie - jeśli
nie przede wszystkim - celowościowej, która w odniesieniu do
indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych
uznana jest za najodpowiedniejszą i najlepiej prowadzącą do
rozszyfrowania intencji i celów ustawodawcy.

http://www.sn.pl

Wyrok SN z dnia 20 czerwca 1995 r. (sygn. akt: III ARN 22/95)

Wykładnia językowa (gramatyczna) jest pierwszym i wstępnym etapem
egzegezy tekstu. Jej cechą szczególną jest naturalna, niemożliwa do
wyeliminowania chwiejność semantyczna języka prawnego, co powoduje w
wypadkach, gdy chwiejność ta (rozbieżność między sensem i znakiem,
terminem) staje się szczególnie wyraźna - konieczność sięgnięcia do
innych metod wykładni. Właściwa interpretacji językowej wspomniana
chwiejność semantyczna ulega intensyfikacji, gdy sam ustawodawca nie
zachowuje dyscypliny językowej, gdy używa różnych terminów na
oznaczenie tych samych zjawisk, gdy działa niezgodnie z regułami
prawidłowej techniki legislacyjnej. Wykładnia gramatyczna (językowa)
jest bowiem możliwa tylko przy założeniu, że ustawodawca jest
racjonalny, że zna język prawny i w nienaganny sposób posługuje się
technikami legislacyjnymi. Priorytet wykładni gramatycznej, wyrażony
tak stanowczo, jak to uczyniono w rewizji nadzwyczajnej, mógłby być
aprobowany tylko w warunkach dużej spójności systemu prawa i
dyscypliny legislacyjnej samego ustawodawcy. Gdy warunki te spełnione
nie są, wykładnia językowa daje wyniki niepewne i musi być wspierana
przez wykładnię systemową i funkcjonalną.

http://www.sn.pl

Zasada przyzwoitej legislacji

Wyroki Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2001 r. (sygn.
akt: K. 33/2000) oraz z dnia 24 lutego
2003 r. (sygn. akt: K. 28/2002, powtórzone w wyroku Trybunału z dnia
27 lipca 2006 r. (sygn. akt: SK 43/2004).

Zasady przyzwoitej legislacji mają szczególnie doniosłe znaczenie w
sferze praw i wolności obywatela. Niejasne i nieprecyzyjne
sformułowanie przepisu prawnego rodzi niepewność jego adresatów co do
treści praw i obowiązków, zwłaszcza gdy stwarza dla organów
stosujących przepis nazbyt dużą swobodę (a nawet dowolność)
interpretacji, które - w zakresie tych zagadnień, które ustawodawca
uregulował w sposób niejasny i nieprecyzyjny - mogą prowadzić do
wcielania się w rolę prawodawcy lub jego zastępowania. Ustawodawca nie
może więc poprzez niejasne formułowanie treści przepisów pozostawiać
organom mającym je stosować nadmiernej swobody przy ustalaniu ich
zakresu podmiotowego i przedmiotowego. Założenie to można określić
ogólnie jako zasadę określoności ustawowej ingerencji w sferę praw i
obowiązków adresatów normy prawnej. Przekroczenie pewnego poziomu
niejasności przepisów prawnych stanowić może samoistną przesłankę
stwierdzenia ich niezgodności z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą
państwa prawnego.

http://www.trybunal.gov.pl

Skuteczność dowodu bezprawnego

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 25 kwietnia 2003 r.
(sygn. akt: IV CKN 94/2001)

W procesie rozwodowym w zakresie wykazania winy w rozkładzie pożycia
małżeńskiego służyć może także nagranie magnetofonowe rozmów
prowadzonych przez strony, nawet jeżeli tych nagrań dokonano bez
wiedzy jednej z nich i w okresie trwania małżonków w faktycznej
separacji.

http://www.sn.pl

Pierwsze prawo korporacji

Nikt nie jest niezastąpiony...

Motto

Nic tak nie ogranicza prawdziwej wiedzy, jak przekonanie, że wie się to, czego się nie wie.